เรานำเสนอมาตลอดว่าสิ่งต่างๆ มองได้หลายมุม วิเคราะห์ได้ชั้น สัญลักษณ์มีหลายความหมาย ดูบริบทประกอบด้วยเสมอ เพราะหลายครั้งเมื่อบริบทเปลี่ยนความหมายเปลี่ยน วันนี้มาดูธีมเสื้อผ้า

เสื้อผ้าในชีวิตประจำวัน:

เครื่องนุ่งห่มเป็นถึงหนึ่งในปัจจัยสี่ มีความสำคัญขนาดนั้น นอกจากจะช่วยปกป้องร่างกายจากสภาพแวดล้อมภายนอก หรือสวมใส่เพื่อความสวยงามแล้ว เสื้อผ้าบอกอะไรได้มากมาย ยกตัวอย่างเช่น 

เสื้อผ้าบอกตัวตน ชาติพันธุ์ ศาสนา วัฒนธรรม เช่นชุดประจำชาติของประเทศหรือเผ่าต่างๆ หรืออย่างผ้าคลุมศีรษะฮิญาบ บอกให้รู้ว่าผู้สวมใส่เป็นสตรีชาวมุสลิม

เสื้อผ้าแสดงฐานันดร ยศศักดิ์ อาชีพ อย่างชุดนักเรียน นักศึกษา เครื่องแบบทหาร พยาบาล ตำรวจ เสื้อคลุมราชาราชินี นักบวช นักบอล

เสื้อผ้าบอกวาระสำคัญหรือพิธีการ อย่างชุดแต่งงาน ชุดไว้ทุกข์ แม้แต่สีสันยังบอกวัฒนธรรมและศาสนาที่ต่างกัน หลายประเทศไว้ทุกข์ใส่สีดำ แต่งงานใส่สีขาว แต่บางประเทศไว้ทุกข์ใส่สีขาว แต่งงานใส่สีแดง จุดนี้เป็นตัวอย่างหนึ่งที่แสดงให้เห็นว่าเมื่อบริบทเปลี่ยนความหมายเปลี่ยน

เสื้อผ้ายังนำเสนอลัทธิอุดมการณ์ อย่างชุดขาวของกลุ่มเคเคเค (Ku Klux Klan) ที่ต่อต้านชาวแอฟริกันอเมริกัน แค่ชุดสีขาวยังโยงได้หลายความหมายทั้งบวกลบ

เสื้อผ้าบอกสไตล์ รสนิยม วิถี อย่างการแต่งกายสไตล์ฮิปฮอป สไตล์พังค์  สามารถสะท้อนแนวดนตรี การเต้น กีฬา ไปจนถึงทัศนคติและวิถีชีวิตของผู้สวมใส่ได้

เสื้อผ้าสะท้อนบุคลิกภาพและตัวตน แต่ก็อาจเป็นเพียงแค่เปลือกนอกที่ห่อหุ้ม หรือเพียงด้านหนึ่งที่นำเสนอให้โลกเห็น ยังมีแง่มุมอื่นอีกมากในมนุษย์แต่ละคน

 

เสื้อผ้าในตำนาน:

ตามตำนานกรีก โคลโธ/Clotho คือ 1 ใน 3 ของเทพีแห่งโชคชะตามอยราย ความหมายก็คือผ้า โคลโธเป็นคนแรกที่เริ่มปั่นหรือสาวเส้นด้ายแห่งชีวิต ดังนั้นด้ายและผ้าในมุมนี้จึงมีความหมายที่เกี่ยวข้องกับชีวิตและโชคชะตา

ตำนานของทางเมโสโปเตเมียซึ่งมาก่อนตำนานกรีก มีเทพีชื่อ อินอันนา/นินอันนา/Inanna เธอคือเทพีแห่งชีวิต ความรัก ความอุดมสมบูรณ์ บางครั้งถูกยกย่องให้เป็นราชินีสวรรค์ มีตอนหนึ่งเล่าว่าเธอต้องลงไปเยือนโลกใต้ดิน หรือโลกแห่งความตาย ซึ่งมีน้องสาวชื่อ เอเรสกิกาล/Ereshkigal ปกครองอยู่ อินอันนาต้องเดินผ่านประตูนรก 7 บาน ตอนเดินผ่านแต่ละบาน เธอต้องค่อยๆ เปลื้องเครื่ององค์ทรงยศต่างๆ เสื้อคลุมราชินี เสื้อผ้า ชุดชั้นใน ถอดออกทีละชั้นๆ จนเปลือยเปล่าเมื่อผ่านประตูสุดท้าย จนมาพบกับเอเรสกิกาล แม้แต่เนื้อหนังก็แห้งเหี่ยว แล้วชีวิตก็ถูกปลดเปลื้องไปด้วยในที่สุด จากราชินีสวรรค์กลายเป็นซากศพภายหลังได้รับความช่วยเหลือจึงฟื้นคืนชีพ 

ในมุมนี้ ความเปลือยเปล่าคือตัวตนที่แท้จริง (naked truth) ซึ่งเป็นสิ่งที่อยู่กับชีวิตและลมหายใจ ไม่ว่าจะเคยยิ่งใหญ่สักเพียงไหนในโลกเบื้องล่างนี้ไม่สำคัญ เพราะท้ายที่สุดก็ดับสลาย เหลือเพียงความดีชั่วที่ทำ

เสื้อผ้าในภาพยนตร์/แอนิเมชัน:

จากอินอันนา มาจิฮิโระใน Spirited Away ฉากที่ฮาขุยื่นเสื้อผ้าชุดเก่าของจิฮิโระให้แก่เซง (เซง คือจิฮิโระตอนที่ถูกยูบาบะยึดชื่อจริงหรือยึดตัวตนบางส่วนไป) เสื้อผ้าพร้อมการ์ดอวยพรที่มีชื่อเต็มของเธอจึงเป็นการย้ำเตือนไม่ให้ลืมตัวตนว่าเธอคือใคร หรือเคยเป็นใครก่อนลงมาที่มิติวิญญาณมหัศจรรย์

ในขณะที่ ตอนท้ายๆ ของเรื่องเจ้าหญิงกระบอกไม้ไผ่ คางุยะ จะมีเสื้อคลุม/ผ้าคลุมจากแดนเทพที่คลุมลงแล้วจะทำให้ลืมเลือนชีวิตมนุษย์ปุถุชน จะเห็นว่าในเรื่องก่อนหน้านี้คือ “ชุดให้จำ” แต่ในเรื่องหลังนี้คือ “ชุดให้ลืม” ธีมเสื้อผ้าเหมือนกันแต่ความหมายตรงข้ามกัน ลองเทียบเคียงความหมายของเสื้อผ้าจากตำนานของเมโสโปเตเมีย กับอนิเมะญี่ปุ่นสองเรื่องนี้ดู 

 

ธีมเสื้อผ้าในความฝัน:

“ฉันฝันว่าเดินออกมาจากบ้านที่เคยอยู่เมื่อนานมาแล้ว นึกขึ้นได้หลังตื่นว่าชุดที่ฉันใส่ในฝันนั้นเป็นเสื้อผ้าที่เคยใส่ตอนวัยรุ่น” 

หาความเชื่อมโยงเกี่ยวกับชุดที่เคยใส่ชุดนั้น ช่วงอายุนั้น บ้านหลังนั้น ผู้คนในช่วงนั้น นิสัย พฤติกรรมในช่วงนั้น ความคิด อารมณ์ ความทรงจำต่างๆ โยงเข้ามากับชีวิตช่วงนี้ เมื่อวานนี้ เกิดอะไรขึ้น เจอใคร ไปทำอะไรมา คิด-รู้สึกอย่างไร เสื้อตัวนี้ในฝันอาจมีความหมายสากล อาจมีความหมายพ้องกับตำนาน ภาพยนตร์ หรืออาจมีความหมายเฉพาะสำหรับคุณคนเดียวเท่านั้นที่ไม่จำเป็นต้องเหมือนใครเลย

ธีมเสื้อผ้ามีหลายความหมาย ดูบริบทประกอบด้วย หาความหมายที่ใช่สำหรับคุณ

 

เครดิต:

• ภาพ Hip-hop https://www.merriam-webster.com/words-at-play/top-10-words-of-the-80s/hip-hop
• ภาพ Ku Klux Klan https://www.britannica.com/topic/Ku-Klux-Klan#/media/1/324086/213459
• ภาพอินอันนา Burney Relief/Queen of the Night ภาพโดย BabelStone https://en.wikipedia.org/wiki/Burney_Relief#/media/File:British_Museum_Queen_of_the_Night.jpg

 งานนี้เผยแพร่ภายใต้ลิขสิทธิ์ Creative Commons แบบ Attribution Non-commercial Share Alike (by-nc-sa) โดยผู้สร้างอนุญาตให้ทำซ้ำ แจกจ่าย แสดง และสร้างงานดัดแปลงจากส่วนใดส่วนหนึ่ง ของงานนี้ได้โดยเสรี แต่เฉพาะในกรณีที่ให้เครดิตผู้สร้าง ไม่นำไปใช้ในทางการค้า และเผยแพร่งานดัดแปลงภายใต้ลิขสิทธิ์เดียวกันนี้เท่านั้น