ไม่สปอยล์

หลังจากดูสารคดี An Inconvenient Truth (2006) เราก็เนิร์ดขึ้นมาเขียนหนังสือ 1 เล่มแบบไม่มีปี่มีขลุ่ย นี่ก็ผ่านมานานมากแล้ว มองตัวเองแล้วมองไปรอบตัว มีอะไรเปลี่ยนแปลงไปในทางที่ดีขึ้นบ้าง เหอะๆๆๆ แต่ถ้าอยากรู้ว่าสถานการณ์โลกเป็นอย่างไร ก็ลองไปชมสารคดี Inconvenient Sequel: Truth to Power (2017) ด้วยตาตัวเอง ไม่ตื่นเต้นเท่าภาคแรกหรอกนะ ส่วนในโพสท์นี้จะเขียนถึงสิ่งที่ได้เรียนรู้มาจากความเนิร์ดในครั้งก่อน ว่าเหตุใดคนไม่แคร์เรื่องโลกร้อน!

เนื้อหานี้เคยเผยแพร่ไปแล้วเมื่อครั้งเป็นวิทยากรให้กับ NASTDA Academy และที่อื่นๆ ทั้งสถาบันภาครัฐและเอกชน ขอสรุปสั้นๆ ที่คนไม่แคร์เรื่องโลกร้อน เพราะ…
1. กลัว เรื่องโลกร้อนมันเชื่อมโยงกับแนวคิดเรื่องวันโลกาวินาศ การสูญพันธุ์ของมนุษยชาติ เป็นเรื่องใหญ่ที่เกินกว่าเหตุและผล คือมันกระตุ้นความกลัว เขย่าความมั่นคงอย่างที่สุด แต่คนไม่รู้ตัว กลไกทางธรรมชาติของจิตใจจะปกป้องความรู้สึกด้วยการ “ปฏิเสธ” ดังนั้นในยุคแรกๆ ที่เนื้อหาเรื่องโลกร้อนออกมา คนจำนวนมากปฏิเสธเสียงแข็ง “เป็นไปไม่ได้” “มันเป็นนิยายวิทยาศาสตร์” “อ๋อมันร้อนเดี๋ยวมันก็เย็นแกไม่รู้เหรอว่าเป็นวงจรปกติของโลก” “ตอนนี้มันหนาวนะโลกร้อนบ้าบอไรกัน”

มีงานวิจัยของ World Bank (link ด้านล่าง) ที่ศึกษาเกี่ยวกับความล้มเหลวของการสื่อสารเรื่องโลกร้อน ช่วยรองรับสิ่งที่เราอธิบายได้ การที่คนกลัว และคิดว่าโลกร้อนเป็นปัญหาที่ใหญ่และหนักหนาเกินกว่ามนุษย์ตัวเล็กๆ อย่างเขาจะทำอะไรได้ รู้สึกไร้พลัง ยอมแพ้ แล้วก็ ไม่แคร์ไปเสียดื้อๆ จึงพบว่าการสื่อสารที่เน้นเชิงบวก เช่น คุณทำอะไรได้บ้างแบบเรียลลิสติก และมันส่งผลบวกอย่างไร จะได้รับการตอบรับที่ดีกว่า แต่ว่าการแจกถุงผ้าน่ะพอเถอะ กลายเป็นการสร้างขยะเพิ่มไปเสียแล้ว

2. ขี้เกียจ อยู่ๆ มีคนมาบอกว่า “คุณต้อง ลด เลิก และต้องเปลี่ยน” มีใครอยากปรับอยากเปลี่ยนไหม? มี..แต่น้อยกว่าคนที่ไม่อยากเปลี่ยน เหตุผลมาเพียบเลย ไม่มีใครอยากเป็นผู้ร้าย ถูกตราหน้าว่าเป็นต้นเหตุของโลกร้อน และคนส่วนใหญ่ขี้เกียจเปลี่ยนแปลง แต่ถ้าบางเรื่องที่สำคัญกลายเป็นกฎหมาย คนก็ต้องพยายาม แล้วเรื่องอื่นๆ ก็จะตามมา แต่ไม่สามารถใช้กฎหมาย/นโยบายกับทุกเรื่องได้หรอกนะ

3. มีค่าใช้จ่ายเพิ่ม สินค้ากรีนมักมีราคาสูงกว่าแบบทั่วไป ยกตัวอย่างเช่น หลอดที่กินไฟมากราคาถูก ในขณะที่หลอด LED กินไฟน้อยแต่ราคาแพงกว่า ช่วง 10 ปีก่อนหาซื้อแทบไม่ได้ พอเจอร้านที่ขาย หลอดละ 500++ แพงจริง แต่ปัจจุบันราคาถูกลงมากๆ แล้ว และของกรีนอย่างอื่นก็คงจะเข้าถึงได้มากขึ้น

ข้อสุดท้ายนี้จัดว่าสปอยล์ เนื้อหาใน Inconvenient Truth 2 …..…
…..…..…..…..…..…..…..…..…..…..…..…..…..…..…..…..…..…..…..
4.. ด้วยไม่อยากเสียผลประโยชน์ ธุรกิจยักษ์ใหญ่จึงฮั้วกับนักการเมืองกีดกั้นกรีนเทคโนโลยี/ผลิตภัณฑ์ และข้อตกลงนโยบายกรีนต่างๆ จะไม่ต่อความมากหยุดแต่เพียงเท่านี้

การตอบกลับของผู้คนจากประเด็นโลกร้อนนั้น เป็นจุดเริ่มต้นให้เราสนใจจิตวิทยาเป็นอย่างมาก ณ วันนี้เราคงบอกได้แค่ว่า “ทำเท่าที่แต่ละคนพอใจจะทำ กรีนในแบบของตัวเอง” แต่ถ้าถามเราว่า “อยากให้เป็นอย่างไร?” การลดการสร้างก๊าซเรือนกระจกนั้นดี การใช้พลังงานสะอาดเป็นสิ่งที่ควรต้องบูม การอนุรักษ์ป่าและธรรมชาตินั้นจำเป็น นโยบาย+ปลูกฝังจิตสำนึก+การพัฒนาเทคโนโลยี+อนุรักษ์ ทั้งรัฐ-เอกชน-NGO คงต้องทำไปทุกทาง 10 ปีก่อนเราหวังอยากให้ประเทศไทยแยกขยะ วันนี้ยังเดิมๆ เรายังไม่หมดหวังว่าจะเห็นมันเกิดขึ้นภายใน 10 ปีข้างหน้า เพราะเรื่องโลกร้อนแม่ง…โคตรจี๊ด!

Reference:

World Bank Research

เครดิตภาพ:

https://www.rottentomatoes.com/m/an_inconvenient_sequel_truth_to_power/
http://happyheartsfund.org/6-raised-15000-for-haiti-1/

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 Unported License.